Η άποψη μας – Ιούλιος 2008

Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση κρίση οφείλεται κυρίως στη διακίνηση των λεγομένων τοξικών η μολυσμένων προιόντων (η ιατρική ορολογία και στην οικονομία) και στις προσδοκίες των τραπεζών για τις υπεραξίες που αν όλα πήγαιναν καλά θα δημιουργούσαν μελλοντικά. Η οικονομική απόδοση όμως αυτών των προιόντων στηριζόταν σε μια σειρά από συμβάσεις και παραδοχές που έκαναν την αγορά τους ριψοκίνδυνη και την αξία τους αβέβαιη πράγμα που τελικά αποδείχθηκε με το χειρότερο δυνατό τρόπο. Με άλλα λόγια τα προιόντα αυτά περιείχαν πολύ αέρα για να χρησιμοποιήσουμε μια χαρακτηριστική ελληνική λέξη.

Θα ήταν όμως σημαντική παράλειψη να πιστέψουμε ότι η χρηματοπιστωτική κρίση αφορά μόνο τις τράπεζες που πουλώντας η αγοράζοντας προιόντα υψηλού κινδύνου με αβέβαιη οικονομική ανταποδοτικότητα οδήγησαν τη παγκόσμια οικονομία σε κατάρρευση.

Δυστυχώς στη σύγχρονη καταναλωτική μας κοινωνία αέρας δεν υπάρχει μόνο σε άυλους τίτλους του τραπεζικού μας συστήματος αλλά στα πλείστα καταναλωτικά προιόντα που είτε οι πραγματικές μας ανάγκες είτε το σύστημα μας αναγκάζουν να προμηθευόμαστε.

Ας πάρουμε σαν παράδειγμα τα ρούχα μας. Ολοι μας υπερηφανευόμαστε να φοράμε επώνυμα ρούχα πληρώνοντας πολλαπλάσια χρήματα σε σύγκριση με τα ανώνυμα. Αυτό σε πολύ μικρό ποσοστό, και πάντως όχι αντίστοιχο της διαφοράς τιμής, οφείλεται στη διαφορά ποιότητας η σχεδιασμού μεταξύ ανωνύμων και επωνύμων προιόντων. Αλλωστε τα τελευταία κατασκευάζονται σε τρίτες χώρες με απίστευτα μικρό εργατικό κόστος. Η διαφορά οφείλεται κυρίως στο όνομα, που συνήθως ράβεται σε εμφανές μέρος, δηλαδή σε αέρα.

Ο αέρας, που φουσκώνει τα πανιά της ανθρώπινης ματαιοδοξίας μέσα από το καταιγισμό των διαφημιστικών spots στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, πληρώνεται πανάκριβα και οπωσδήποτε πολύ πάνω από τη πραγματική αξία του ρούχου που φοράμε.

Η ακατανίκητη έλξη του «αεράτου» επώνυμου προιόντος είναι γνωστή από χρόνια στους διάφορους κατασκευαστές ρούχων και αξεσουάρ (ρολόγια, πορτοφόλια κλπ) που απομιμούνται τα επώνυμα και γεμίζουν την αγορά με τις λεγόμενες « μαιμούδες».

Το επώνυμο όμως ρούχο δεν αφορά μόνο τις κομψές κυρίες και κυρίους της ανώτερης κοινωνικοοικονομικής τάξης. Η απαίτηση για επώνυμα ακριβά αγαθά επεκτείνεται και στην οικογένεια του φτωχού βιοπαλαιστή που δεν διανοείται να αφήσει το παιδί του να πάει σχολείο φορώντας ρούχα της σειράς. Το σήμα στο ρούχο προσδιορίζει όχι τόσο την αισθητική αντίληψη του καταναλωτή αλλά κυρίως διαμορφώνει την εικόνα που θέλει να προβάλλει προς τα έξω. Θα ακριβολογούσαμε αν λέγαμε ότι το κροκοδειλάκι στο πουκάμισο «δίνει άλλο αέρα».

Μια και μιλάμε όμως για οικονομική κρίση έχετε σκεφθεί τι θα γινόταν αν σταματούσαμε να αγοράζουμε όχι μόνο ρούχα με αεράτες ταμπέλλες αλλά και άλλα επώνυμα καταναλωτικά προιόντα καθημερινής χρήσης. Μια τέτοια ενέργεια θα είχε σαν αποτέλεσμα όχι μόνο κατάρρευση βιομηχανιών αλλά θα οδηγούσε και σε ριζική αναθεώρηση των αξιών και προτεραιοτήτων της καθημερινής μας ζωής που κανένας κρατικός οργανισμός η παγκόσμια τράπεζα δεν θα μπορούσε να εμποδίσει διοχετεύοντας ρευστό στην αγορά. Διότι τα ρούχα μπορεί να είναι επώνυμα η ανώνυμα οι αξίες όμως είναι αυστηρά προσωπικές.

 
Κώστας Φαινέκος