ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με τεράστια ποικιλία φυτών. Η σύσταση του εδάφους όπως και το κλίμα της, βοηθούν τα φυτά να αποθησαυρίζουν μεγάλες ποσότητες χρήσιμων ουσιών στον άνθρωπο. Ένα χαρακτηριστικό των ελληνικών βοτάνων είναι ότι έχουν το δυνατότερο άρωμα από τα αντίστοιχα που φυτρώνουν σε Δυτική και Βόρεια Ευρώπη, όπου εκεί τα εδάφη είναι όξινα και το κλίμα ψυχρό και πιο υγρό.
Πόσο όμως αξιοποιούμε τις δυνατότητες που μας προσφέρουν τα βότανα; Είναι γεγονός ότι στην προσπάθεια να εκσυγχρονίσουμε τον τρόπο ζωής μας, υιοθετήσαμε ξένα πρότυπα και έτσι παραμερίσαμε παραδόσεις και συνήθειες αιώνων, οι οποίες είχαν διατηρηθεί από δεκάδες γενιές και είχαν παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτες από τα αρχαία χρόνια.
Παρόλα αυτά, ο άνθρωπος δεν σταμάτησε ποτέ να παρατηρεί και να ερευνά τη φύση, προσπαθώντας να αποκομίσει οφέλη από αυτήν. Πολλές φορές, η φαντασία έπλασε όντα με υπερφυσικές δυνάμεις, που συχνά χρωστούν τις ιδιαίτερες δυνάμεις τους στη χρήση βοτάνων. Για πολλούς αιώνες οι άνθρωποι πίστευαν ότι υπάρχουν σπάνια βότανα με μαγικές ιδιότητες, τα οποία δεν μπορούσε να αποκτήσει κανείς, παρά μόνο αν πληρούσε ορισμένες προϋποθέσεις, ή περνούσε με επιτυχία επικίνδυνες δοκιμασίες. Τα βότανα αυτά αρκούσε να τα έχει πάνω του ο ενδιαφερόμενος ή να τα χρησιμοποιήσει σε μαγικές τελετές, για να αποκτήσει ότι επιθυμούσε. Πολλές από αυτές τις δοξασίες διασώθηκαν ως τις μέρες μας, με τη μορφή παραμυθιών ή θρύλων.
Το Μεσαίωνα, κάποιοι μοναχοί ανέλαβαν να διαδώσουν τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων, ως μια επιπλέον απόδειξη της φροντίδας του Θεού προς τον άνθρωπο, αλλά και για να προσφέρουν κοινωνικό έργο. Με τον καιρό, κάποιοι από αυτούς απέκτησαν μεγάλη φήμη. Για μια μεγάλη περίοδο του Μεσαίωνα, τα βότανα είχαν μόνιμη θέση στα εργαστήρια των Αλχημιστών. Στην ίδια χρυσή εποχή της μαγείας, η χρήση των βοτάνων εξελίχθηκε ραγδαία σε ολόκληρη επιστήμη. Οι ανακαλύψεις νέων χωρών πρόσφεραν νέες γνώσεις στον τομέα της βοτανικής και ιατρικής. Οι γιατροί της Αναγέννησης χρωστούν ένα μεγάλο μέρος της επιστήμης τους σε λαούς «πρωτόγονους» και «άπιστους», όπως τους ονόμασαν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μόνο από τους πρωτοποριακούς πολιτισμούς των Αζτέκων, των Μάγιας και των Ίνκας οι Ευρωπαίοι ερευνητές έμαθαν κι έφεραν στην Ευρώπη πάνω από 4000 βότανα, ενώ η προσφορά των Κινέζων σοφών ακόμα δεν έχει εκτιμηθεί εντελώς και οι γνώσεις τους επαληθεύονται συνεχώς.
Ύστερα από τα χέρια των λογής – λογής αγυρτών και κομπογιαννιτών πέρασαν στη σωστή βάση τους, με τη σύγχρονη φαρμακολογία, που τα χρησιμοποιούσε σαν πρώτη ύλη των θεραπευτικών της παρασκευασμάτων.
Σήμερα, μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και την περίφημη βιομηχανική επανάσταση, τα βότανα έδωσαν τη θέση τους σε χημικά υποκατάστατα, τα φάρματα, και χρησίμεψαν ως βάση για την παρασκευή τους στα εργαστήρια. Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται μια εκ νέου «ανακάλυψη» των ευεργετικών ιδιοτήτων των φυτών. Μετά τις συχνά τραγικές συνέπειες της αλόγιστης χρήσης των φαρμάκων, τα βότανα καλούνται να επανορθώσουν τη χαμένη ισορροπία του ανθρώπινου οργανισμού. Επίσης ξαναβρίσκουν την εφαρμογή τους στον τομέα της φροντίδας για την ομορφιά, καθώς και στην αναστολή της φθοράς των γερατιών.
Με βάση τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι η αξία των θεραπευτικών βοτάνων είναι γνωστή από «καταβολής κόσμου», θα λέγαμε σχεδόν με την εμφάνιση του ανθρώπου πάνω στη Γη. Εξάλλου για πολλούς αιώνες Ιατρική σήμαινε: βότανα και ειδική χρήση τους. Σαν αφεψήματα, σκόνες, καταπλάσματα ή αλλιώς παρασκευασμένα, ήταν στην εκτίμηση κορυφαίων ανδρών της επιστήμης κατά την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης, ο Αέτιος, ο Γαληνός, ο Παύλος ο Αιγινήτης, ήταν μερικοί που χρησιμοποιούσαν βότανα στα συνταγολόγιά τους.
Τρόποι χρήσης των θεραπευτικών φυτών…
- Αλοιφή: ίσα μέρη βαζελίνης ή βουτύρου και πολτού ή χυμού ή σκόνής του φυτού. Η χρήση της μόνο εξωτερική.
- Αφέψημα: βράσιμο του φυτού για 10 – 30΄ της ώρας, συνήθως μια κουταλιά της σούπας βότανα σε 3 φλιτζάνια νερό. Δύο με τρία φλιτζάνια τη μέρα είναι κανονική και ακίνδυνη ποσότητα για τον οργανισμό.
- Βάμμα: διάλυμα του φυτού σε καθαρό οινόπνευμα (10 γραμμάρια φυτού σε 100 γραμμάρια οινόπνευμα για 10 – 15 μέρες).
- Γαλάκτωμα: μίγμα πολτού φυτών με νερό όπου βρίσκονται αιωρούμενα. Γίνεται με φυτά που περιέχουν αιθέριο έλαιο.
- Έγχυμα: βάζοντας το φυτό σε ένα ποτήρι, ρίχνουμε πάνω του βραστό νερό και το αφήνουμε 10 λεπτά ή παραπάνω. Μετά σουρώνουμε.
- Κομπρέσα: βρέχουμε μια γάζα στο αφέψημα, έγχυμα, χυμό κ.λ.π. του φυτού και την τοποθετούμε ζεστή ή κρύα.
- Ζελές: βρέχουμε φύλλα ζελατίνας με κρύο νερό για 10΄, μετά με βραστό νερό για να λιώσουν τελείως και κατόπιν το χυμό του φυτού και λίγη ζάχαρη. Το μίγμα φιλτράρεται και μένει στο ψυγείο.
- Κατάπλασμα: πολτός του φυτού ή ολόκληρα φύλλα, μόνο για εξωτερική χρήση.
- Σιρόπι: πυκνό διάλυμα ζάχαρης σε αφέψημα ή έγχυμα του φυτού, 1500 γραμμάρια ζάχαρη σε ένα λίτρο αφεψήματος. Πίνεται σε 2–3 κουταλάκια τη μέρα.
- Σκόνη: τα μέρη του φυτού (φύλλα, ρίζες, σπόροι κ.λ.π.) γίνονται σκόνη και διαλύονται σε νερό για εσωτερική χρήση (1 γραμμάριο τη μέρα) ή απλώνονται στο δέρμα εξωτερικά.
