Σοφίας Μυλωνά
Επιμελήτριας Β,Ακτινολογικού Τμήματος Γ.Π.Ν.Α “Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ”
Τα νοσήματα των μεγάλων αγγείων,αυτά που στη καθομιλουμένη συνήθως αποκαλούμε αρτηριοσκλήρωση, αποτελούν το σημαντικότερο αίτιο νοσηρότητας και θνησιμότητας στο γενικό πληθυσμό. Σχετίζονται με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση και παχυσαρκία. Τα τελευταία χρονια έχουν γίνει σημαντικές πρόοδοι στη διάγνωση και θεραπεία των αγγειοπαθειών με μη χειρουργικές (παρεμβατικές) τεχνικες.Η κ. Μυλωνά μας περιγράφει το πανόραμα των αγγειακών νοσημάτων και τους τρόπους διάγνωσης και θεραπείας.
Ι. Διαίρεση αγγειοπαθειών: Οι αλλοιώσεις των αγγείων είναι δυνατόν να εμφανιστούν με διάφορα συμπτώματα ανάλογα με το όργανο το οποίο προσβάλλεται.
Α. Περιφερική αποφρακτική αγγειοπάθεια: Αποφράσσονται τα περιφερικά αγγεία των άκρων (κυρίως των κάτω). Ο ασθενής μπορεί να παρουσιάζει:
α) διαλείπουσα χωλότητα στην οποία προοδευτικά προστίθεται άλγος ηρεμίας β) ψυχρότητα και αναισθησία του προσβληθέντος άκρου γ) μη επουλωμένα έλκη δ) γάγγραινα ε) μείωση των σφυγμών περιφερικά της περιοχής της στενώσεως.
Β. Νόσος των καρωτίδων: Οι καρωτίδες και οι σπονδυλικές είναι τα βασικά αγγεία αιμάτωσης του εγκεφάλου. Οι αλλοιώσεις στο τοίχωμά τους (κυρίως αθηρωματικές πλάκες) αποσπώμενες μπορεί να δημιουργήσουν αποφράξεις σε μικρότερα αγγεία με αποτέλεσμα παροδικές (υποχωρούν σε 24 ωρες,έχουν ταχεία εισβολή και βραδεία διάρκεια) ή μόνιμες βλάβες (αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια ).
Γ. Ανευρύσματα: Ανευρύσματα λέγονται οι διατάσεις των τοιχωμάτων των αγγείων με αύξηση της διαμέτρου αυτών,η οποία μπορεί να αποβεί και μοιραία μετά από ρηξη.Συνήθως το αγγείο που προσβάλλεται είναι η αορτή. Τα περισσότερα ανευρύσματα είναι ασυμπτωματικά και ανακαλύπτονται τυχαία σε εξέταση ρουτίνας ή μια απλή ακτινογραφία θώρακος ή κοιλίας, μπορεί όμως να εμφανιστούν ως σφύζουσα μάζα.Σε περίπτωση ρήξης έχουμε έντονο κοιλιακό άλγος και υπόταση.
Δ. Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Οφείλεται στην αθηρωμάτωση των αγγείων (στεφανιαίων) που αιματώνουν την καρδιά. Μπορεί να εμφανιστεί ως πόνος ή πίεση που συνήθως αντανακλά στη ράχη, στην σιαγόνα ή το αριστερό άνω άκρο.
Ε. Επιπτώσεις στα νεφρά:Οφείλονται στην απόφραξη των αγγείων που τα αιματώνουν και μπορεί να είναι νεφρική ανεπάρκεια (κυρίως χρόνια) που εξαρτάται από την βαρύτητα της αθηρωματικής νόσου και συνήθως συνυπάρχει και υπέρταση.
ΙΙ. Διαγνωση και θεραπεία αγγειοπαθειων
Στην περιφερική αποφρακτική αγγειοπάθεια η διάγνωση μπορεί να γίνει βασικά με το έγχρωμο Doppler υπερηχοτομογράφημα (Triplex). Είναι εύχρηστη μέθοδος που αναδεικνύει τις αθηρωματικές αλλοιώσεις και εκτιμά τον βαθμό στένωσης.
Η αρτηριογραφία (Επεμβατική μέθοδος) ενδείκνυται όταν σχεδιάζεται χειρουργική επέμβαση ή αγγειοπλαστική προκειμένου να καθοριστεί η ακριβής θέση και η έκταση της βλάβης καθώς επίσης και η ύπαρξη ή όχι παράπλευρου δικτύου.
Η Επεμβατική Ακτινολογία είναι μια θαυμάσια εναλλακτική μέθοδος της χειρουργικής για την διαστολή εντοπισμένης στένωσης η οποία μπορεί να γίνει με τοποθέτηση ενός μπαλονιού μέσα στο αγγείο (διαδερμικά) και η διαστολή αυτού σε πιο βεβαρημένες περιπτώσεις με την ίδια μέθοδο μπορεί να τοποθετηθεί ενδοαυλικός καθετήρας (stent). Το βασικό προσόν της μεθόδου είναι ότι γίνεται με βραχεία νοσηλεία (παραμονή μιας νύχτας) και δεν απαιτείται αναισθησία.
Για τον έλεγχο της νόσου των καρωτίδων η μέθοδος που ενδείκνυται είναι η έγχρωμη doppler υπερηχοτομογραφία (Triplex) με την οποία αναδεικνύεται πολύ καλά το πάχος του έσω χιτώνα των αγγείων (ενδοθήλιο) το οποίο σε αρχόμενες βλάβες αρχίζει να παχύνεται ενώ σε βαρύτερες περιπτώσεις φαίνονται αθηρωματικές πλάκες ασβεστωμένες ή όχι οι οποίες μπορεί να αποσπασθούν και να δημιουργήσουν ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (παροδικά ή μόνιμα). Επίσης μας προσφέρει αιμοδυναμικές πληροφορίες σχετικά με την ταχύτητα ροής στο αγγείο.
Όταν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με μαγνητική τομογραφία και αγγειογραφία είναι δυνατόν να αποτρέψει την ανάγκη διενέργειας ψηφιακής αγγειογραφίας πριν από την χειρουργική επέμβαση όποτε απαιτείται σε περιπτώσεις στένωσης >80%.
Η ενδαρτηριακή ψηφιακή αγγειογραφία αποτελεί την ακριβέστερη και πλέον αποδεκτή εξέταση για τον έλεγχο των καρωτίδων και της αγγείωσης του εγκεφάλου.
Σήμερα θεωρείται απαραίτητη γιατί είναι δυνατή η ταυτόχρονη διαδερμική τοποθέτηση ενδοαυλικού καθετήρα προς αποφυγή του χειρουργείου .
Οι αλλοιώσεις του εγκεφάλου που οφείλονται στην στένωση των καρωτίδων και των σπονδυλικών αρτηριών μπορούν πολύ εύκολα να διερευνηθούν με την Υ.Τ. η οποία αναδεικνύει τις μικροϊσχαιμικές αλλοιώσεις και τα έμφρακτα του εγκεφάλου.
Για τον έλεγχο των ανευρυσμάτων της θωρακικής αορτής η μέθοδος εκλογής είναι η Υ.Τ.(Υπολογιστικη τομογραφια) και Υ.Τ.Α (αγγειογραφία με Υ.Τ.),μέθοδος αναίμακτη και σίγουρη,και μπορεί από μόνη της,αν χρειασθει, να οδηγήσει στο χειρουργείο.
Πολλές φορές αν κριθεί απαραίτητο διενεργείται και ψηφιακή αγγειογραφια.
Για τα ανευρύσματα της κοιλιακής αορτής η πρώτη εξέταση εκλογής είναι επίσης η Υ.Τ. και Υ.Τ.Α. Με τις σημερινές εξελίξεις και την τοποθέτηση μέσα σε αυτήν διαδερμικά ενδοαυλικού καθετήρα διενεργείται και ψηφιακή αγγειογραφία. Με αυτή τη μέθοδο ο ασθενής αποφεύγει μια χειρουργική επέμβαση.
Τα νεφρά για τυχόν αλλοιώσεις στο παρέγχυμα τους ελεγχονται με απλό υπερηχογράφημα με το οποίο μπορούμε να αναδείξουμε το μέγεθός τους καθώς και το πάχος φλοιού τους αν έχουν λιθίαση ή διάταση του πυελοκαλυκικού συστήματος.
Για την στενώση των νεφρικων αρτηρίων μπορούμε κατ’ αρχήν να αρχίσουμε τον έλεγχο με έγχρωμη Doppler υπερηχοτομογραφία. Ειναι μια αναιμακτη μέθοδος που ελέγχει έμμεσα την τυχόν στένωση των νεφρικών με μέτρηση των ταχυτήτων ρόης του αίματος εντός αυτών. Κυρίως ελέγχουμε το σημείο εκφυσής τους από,την αορτή και την ροή του αίματος μέσα σε αυτές καθώς και την κατάληξή τους στα νεφρά επισης μπορούμε να ελέγξουμε τους ίδιους τους νεφρούς ως προς τη μορφολογία τους και ώς προς την αιματωσή τους. Ανάλογα με τα ευρήματα μπορεί να χρειαστεί να προχωρήσουμε σε εκλεκτική ψηφιακή αγγειογραφία που απεικονίζει απευθείας την στένωση της αρτηρίας ενώ μπορεί ταυτόχρονα να γίνει και αγγειοπλαστική και αν χρειαστεί τοποθέτηση ή όχι ενδοαυλικού καθετήρα (stent).
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι ο αγγειακος ασθενής σήμερα με την πρόοδο της ιατρικής τεχνολογίας μπορεί να διαγνώσει πρωιμότερα τις οργανικές αλλοιώσεις που προκαλεί η νόσος του με αποτέλεσμα την καλύτερη και ταχύτερη αντιμετώπισή τους. Παράλληλα με τις σύγχρονες διαδερμικές επεμβάσεις αποφεύγει ένα επίπονο χειρουργείο.
