Παράπλευρες απώλειες

Η σωστή επικοινωνιακή διαχείριση πολεμικών συγκρούσεων από μέρους της ηγεσίας των αντιμαχομένων παρατάξεων υπήρξε από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας σημαντικό στοιχείο στην επιτυχή έκβαση τόσο μιας στρατιωτικής εκστρατείας όσο και της αποδοχής της από το άμαχο πληθυσμό πού εμπλεκόταν έμμεσα στη σύγκρουση δεχόμενος αναγκαστικά τις επιπτώσεις και τις θυσίες μιας πολεμικής κινητοποίησης.

Το κεφάλαιο της διαμόρφωσης της επικοινωνιακής στρατηγικής έχει τέσσερα σκέλη.
Την αιτιολόγηση της σύγκρουσης, την ενθάρρυνση και ανύψωση του ηθικού των μαχητών, την ενημέρωση και ανύψωση του ηθικού του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης συνήθως με τα πολεμικά ανακοινωθέντα και τη διαχείριση των απωλειών τόσο στο επίπεδο των αμέσων συγγενών των πεσόντων όσο και στο γενικό πληθυσμό.

Τα περισσότερα αίτια των πολεμικών συγκρούσεων, κυρίως των κατακτητικών ήταν, και είναι , οικονομικά καλύπτονταν όμως, και καλύπτονται, κάτω από το προπαγανδιστικό μανδύα της διάδοσης μιας πολιτικής ιδεολογίας, θρησκείας, διεκδίκησης και ‘απελευθέρωσης’ εδαφών η ήταν αποτέλεσμα ‘τυχαίων’ συμβάντων όπως η δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand που οδήγησε στο πρώτο παγκόσμιο πόλεμο η η αρπαγή της ωραίας Ελένης που οδήγησε στο Τρωικό που παραμένει η πιο ευγενής και πρωτότυπη πρόφαση για μια πολεμική εκστρατεία.

Η ανύψωση του ηθικού των στρατευμάτων γινόταν υπό μορφή παραινέσεων (ίτε παίδες Ελλήνων…), κολακευτικών σχολίων (Οι ήρωες πολεμούν σαν Ελληνες του Τσώρτσιλ) , επίκλησης των ιερών και οσίων ,διαβεβαιώσεων θειικής υποστήριξης (Ο θεός είναι μεγάλος, η Παναγιά είναι μαζί μας) η υλικών και μεταφυσικών υποσχέσεων (συγκατοίκηση με τους αγγέλους στο παράδεισο, γνωριμίες με ουρί και καθημερινή διατροφή με άφθονο ρύζι, κ.α).

Η ενημέρωση του κοινού γινόταν συνήθως με καλογραμμένα πολεμικά ανακοινωθέντα που προσπαθούσες να μαντέψεις την αλήθεια μέσα από τις γραμμές του κειμένου με εξαίρεση το ‘ Νενικήκαμεν’ που αποτελεί πιστεύω το ποιο εύγλωττο και βραχύτερο πολεμικό ανακοινωθέν από καταβολής κόσμου.

Τέλος η άμβλυνση της θλίψης για τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές γινόταν με την απονομή μεταλλείων ανδρείας μεταθανάτια, ανέγερσης μνημείων στους άγνωστους πεσόντες, απονομή τιμητικής σύνταξης , δημοσιοποίησης ανδραγαθημάτων η εγγραφής των θανόντων ηρώων στις « Βίβλους της Ιστορίας».

Στη σύγχρονη όμως εποχή που η μετάδοση της πληροφορίας είναι στιγμιαία και η επικοινωνία έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις η επικοινωνιακή διαχείριση των συγκρούσεων έχει μεταλλαχθεί από συμπληρωματική πολεμική στρατηγική σε κυριολεκτικά φονικό όπλο όπως τα συμβατικά πυρά και οι διαφόρου τύπου πολεμικές μηχανές. Από λεκτικό κυρίως όπλο μετατράπηκε σε εικόνα που δεν έχει τόσο τα χαρακτηριστικά ντοκυμαντέρ αλλά χολυγουντιανής υπερπαραγωγής που προσφέρεται μέσω των ΜΜΕ, κυρίως τηλεοράσεως και διαδικτύου, στο παγκόσμιο πληθυσμό καταργώντας εθνικά και γεωγραφικά όρια.

Οι συγκρούσεις, όπως και ατομικές εκτελέσεις, καταγράφονται και μεταδίδονται όχι για να εξυπηρετήσουν την ενημέρωση αλλά για εκφοβισμό, εκβιασμό και τελικά ψυχολογική εξουθένωση του αντιπάλου. Η τραγική εκτέλεση και αποκεφαλισμοί ομήρων από ριζοσπαστικές ομάδες αντιμαχομένων και η καταγραφή τη στιγμή της έκρηξης ατόμων παγιδευμένων με εκρηκτικά αποτελούν ακραία παραδείγματα της χρήσης της εικόνας ως όπλου στο μηντιακό πόλεμο που δεν αφορά πλέον τους στρατιωτικούς σχηματισμούς στο πεδίο της μάχης αλλά το παγκόσμιο θεατή που παρακολουθεί «τη παράσταση» στο σαλόνι του σπιτιού του εθιζόμενος προοδευτικά στη πραγματική βία σε πραγματικό χρόνο που υποσυνείδητα τη ταυτίζει και ίσως τη συγχέει με κινηματογραφική υπερπαραγωγή μια και δεν τον αφορά άμεσα.

Τέλος η δικαιολογία απώλειας αμάχων με τους ουδέτερους και ψυχρούς όρους σε μεν ειρηνικούς καιρούς «αστοχία υλικού» σε δε καιρό πολέμου «παράπλευρη απώλεια» αποτελεί το άκρον άωτον της υποκρισίας και προσπάθειας δικαιολόγησης του χαμού αθώων αμάχων που έτυχε να βρίσκονται κοντά στην εμπόλεμη ζώνη.

Διότι η μόνη δικαιολογημένη παράπλευρη απώλεια στη παγκόσμια ιστορία που μπορώ να αναφέρω είναι η δημιουργία της Εύας από το πλευρό του Αδάμ, ο οποίος απώλεσε μεν ένα πλευρό κέρδισε όμως μία σύντροφο.