Ο ορισμός της παχυσαρκίας και γενικότερα η κατηγοριοποίηση του σωματικού βάρους γίνεται παγκοσμίως μέσω του Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), που εκφράζει το σωματικό βάρος σε σχέση με το ύψος του σώματος:
ΔΜΣ = [Bάρος Σώματος, kg] / [(Ύψος, m) x (Ύψος, m)]
Ένα άτομο χαρακτηρίζεται ως παχύσαρκο όταν έχει ΔΜΣ > 30. Οι γνώσεις μας για το πως και γιατί εμφανίζεται η παχυσαρκία είναι ακόμα ελλιπείς. Είναι βέβαιο όμως, ότι παρουσιάζει έξαρση σε όλο το κόσμο την τελευταία δεκαετία, καθώς και ότι η εμφάνισή της σχετίζεται με κοινωνικούς, γενετικούς, περιβαλλοντικούς και κυρίως μεταβολικούς παράγοντες. Ορμονικές δυσλειτουργίες σχετιζόμενες με την παχυσαρκία περιλαμβάνουν, την αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης, την αντίσταση στην ινσουλίνη, τα μειωμένα επίπεδα φυλοσυνδετικής πρωτεϊνης, τα μειωμένα επίπεδα προγεστερόνης στις γυναίκες, τα μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες, και τη μειωμένη παραγωγή αυξητικής ορμόνης (G.A.Bray, Contemporary Diagnosis and Management of Obesity).
Όπως τονίζει ο Gary Fosters, πρόεδρος της Αμερικάνικης Ένωσης Αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, το ανησυχητικό είναι ότι την επιδημία της παχυσαρκίας ακολουθούν επιδημίες του διαβήτη τύπου ΙΙ, καρδιαγγειακών παθήσεων, υπέρτασης και κάποιων μορφών καρκίνου.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν τον περασμένο Ιανουάριο στo Obesity Research, το 2003 στις Ηνωμένες Πολιτείες το ιατρικό κόστος που σχετίζεται με την παχυσαρκία έφθασε το συγκλονιστικό ποσό των 75 δισεκατομυρίων δολαρίων. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με 175 δολάρια ετήσια εισφορά για κάθε Αμερικανό φορολογούμενο, που πληρώνει μέσω διαφόρων ασφαλιστικών προγραμμάτων για ασθένειες, που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Εκτός λοιπόν από την επιδημία της παχυσαρκίας, ένα άλλο θέμα που απασχολεί την ιατρική κοινότητα είναι το σχετιζόμενο κόστος.
Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Lancet στις 2/2/04 αναφέρεται ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) σκοπεύει να προτείνει αναθεώρηση της στρατηγικής του σε θέματα διατροφής, σωματικής άσκησης και υγείας, η οποία θα βασίζεται σε μειώσεις στο περιεχόμενο των τροφών στα λίπη, τη ζάχαρη και το αλάτι. Οι ανάγκες όμως της δημόσιας υγείας επηρεάζονται δραματικά από επιχειρηματικά ενδιαφέροντα κι έτσι οι παραπάνω προτάσεις του WHO αμφισβητούνται από τους εκπροσώπους της πανίσχυρης βιομηχανίας τροφίμων.
Μία νέα εποχή στην έρευνα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας έρχεται με τη χρήση της τεχνολογίας μικροσυστοιχιών (microarrays). Η τεχνολογία αυτή παρέχει τη δυνατότητα xαρακτηρισμού των νοσημάτων σε μοριακό επίπεδο εξετάζοντας αλλαγές σε όλα τα mRNAs που εκφράζονται σε κύτταρα ή ιστούς. Συγκρίνοντας διαφορές στην εικόνα της γονιδιακής έκφρασης μεταξύ φυσιολογικών και νοσούντων κυττάρων ή/και ιστών οδηγεί στην ταυτοποίηση συγκεκριμένων υποομάδων γονιδίων χαρακτηριστικών για τη συγκεκριμένη νόσο. Η τεχνολογία αυτή αναμένεται να συμβάλλει στην ανάπτυξη διαγνωστικών και προγνωστικών μεθόδων και την εφαρμογή τους στην κλινική πρακτική, καθώς και στη βελτίωση της φαρμακευτικής αγωγής με ταυτοποίηση μοριακών στόχων δράσης φαρμακευτικών ουσιών.
Λόη Βασιλική, Χημικός
Ενδοκρινολογικό Τμήμα, ΝΕΕΣ, Αθήνα
