Επιστρέφοντας από τις καλοκαιρινές διακοπές αφιέρωσα λίγο χρόνο να φέρω στη μνήμη μου τις ευχάριστες στιγμές, που σαφώς υπερτερούσαν, αλλά και μερικές άσχημες ως επώδυνες εμπειρίες που διέκοπταν τη ρουτίνα της καθημερινής μου προγραμματισμένης αποχής από τα προβλήματα επιβίωσης και της ενασχόλησης μου με τις απολαύσεις της ψυχής, του πνεύματος αλλά και ικανοποιήσεις του σώματος. Κάνοντας τον απολογισμό των δυσάρεστων καταστάσεων κατέληξα ότι οι αυτές που διέκοψαν τη συνέχεια της ψυχαναγκαστικής αναζήτησης των καλοκαιρινών μου απολαύσεων ήταν βασικά τρείς.
Πρώτα οι ενοχλητικές τσούχτρες που επιτίθονταν κατά κύματα στη κοντινή μου πλάζ με αποτέλεσμα να υποχρεώνομαι να παίρνω αυτοκίνητο για αναζήτηση αμόλυντης από τα θαλάσσια αυτά τέρατα παραλίας .Δεύτερο η όχι πάντα ικανοποιητική βραδυνή έξοδος για φαγητό λόγω της επιμονής μου να αναζητώ μη δοκιμασμένες επιχειρήσεις εστίασης πού η τοποθεσία τους ήταν μαγευτική αλλά οι επιγραφές του για φρέσκο ψάρι αντικατόπτριζαν μία εικονική πραγματικότητα και τέλος η επιλογή μου να γυρίσω τέλος Αυγούστου με ένα γεμάτο από επιβάτες και αυτοκίνητα φέρρυ μπόουτ πού σαφώς είχε γνωρίσει καλλίτερες μέρες όταν είχε επιταχθεί από τους συμμάχους στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Στη διάρκεια της νοητικής επεξεργασίας εξήγησης των επιλογών μου που αφορούσαν στα τρία αυτά θέματα, διαπίστωσα ότι οι εκ των υστέρων δικαιολόγηση των πράξεων μου ήταν αυθόρμητη, εύκολη και πληθωρική σε επιχειρήματα.
Οι τσούχτρες είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο στις ακτές μας το καλοκαίρι άλλωστε δημιουργούν μόνο προσωρινή ενόχληση. Η επιλογή μιας άλλης ακτής δεν ήταν υποχώρηση αλλά μία συνειδητή και αναγκαία επιλογή. Θα μπορούσα ίσως να διαλέξω ένα άλλο ξενοδοχείο με πιο καθαρή θάλασσα αλλά τα στενά χρονικά περιθώρια για έγκαιρες κρατήσεις δεν το επέτρεπαν. Αλλωστε η εξυπηρέτηση και η θέα από το ξενοδοχείο ήταν εξαιρετικές.
Η επιμονή μου για συχνή αλλαγή των διαφόρων παραθαλασσίων κέντρων γαστριμαργικής απόλαυσης ήταν συμβατή με τη τάση μου για περιπέτεια και δημιουργική έρευνα. Μπορεί τα ψάρια να μην ήταν πολύ φρέσκα και οπωσδήποτε όχι πελαγίσια όπως διαφημίζονταν αλλά οι σαλάτες ήταν αποδεκτές και η θέα μαγευτική.
Τέλος η επιστροφή μου, αν και θα μπορούσε να προγραμματισθεί καλλιτερα με ένα ταχύτερο λιγότερο φορτωμένο και πιο άνετο σκάφος, μού έδωσε την ευκαιρία να πάρω μία γεύση από την αγωνία και απελπισία των δύστυχων προσφύγων που στοιβαγμένοι σε ένα καρυδότσουφλο αποζητούν τη πολυπόθητη ελευθερία και τη φυγή σε ένα καλλίτερο κόσμο.
Από την άλλη πλευρά η αναπόληση των ευχάριστων εμπειριών των διακοπών μου θεώρησα ότι αποτελούσε ισχυρό αντίβαρο στις όποιες ταλαιπωρίες που συχνά υφίσταται κανείς όταν αποφασίζει να περάσει τις διακοπές του σε ένα όμορφο νησί του Αιγαίου για πρώτη φορά.
Οι σκέψεις αυτές άμβλυναν αλλά δεν εξαφάνισαν τις υποσυνείδητες ενοχές για το προγραμματισμό των διακοπών και της επί τόπου επιλογές μου και ταυτόχρονα μού άφησαν μία αμφιβολία για τις ικανότητες μου να αντιμετωπίσω καταστάσεις που θεωρούσα ότι ήταν ασφαλώς μέσα στα όρια των διαχειριστικών μου δυνατοτήτων.
Παρά τις εύκολα αλιευμένες δικαιολογίες η ύπουλη και εμφανώς αναιτιολόγητη επαναφορά στη σκέψη μου των λανθασμένων χειρισμών επηρέαζε το θετικό απολογισμό των διακοπών και ταυτόχρονα μείωνε την αυτοπεποίθηση μου στην αντιμετώπιση ασήμαντων σχετικά κρίσεων.
Στη προσπάθειά μου να επιβεβαιώσω την ορθότητα των επιχειρημάτων ,κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης συνεδρίας επίδειξης φωτογραφιών από τις διακοπές στο σπίτι μου, εκμυστηρεύθηκα στους προσκεκλημένους τις σκέψεις μου φροντίζοντας να στρογγυλέψω τα επίμαχα σημεία των συγκεκριμένων επιλογών μου.
Η συνολική άποψη της ομήγυρης ήταν ομόφωνη: Η αντίδραση μου έδειχνε μία σαφή τάση εκλογίκευσης των γεγονότων με σκοπό την απαλλαγή μου από τις ψυχολογικές επιπτώσεις των ενοχών και αυτοκριτικής που συνοδεύουν λανθασμένες πράξεις.
Πρέπει να ομολογήσω ότι η συλλογική αυτή διάγνωση που αφορούσε ένα έλλειμμα του χαρακτήρα μου άρχισε να με απασχολεί σοβαρά. Συμβουλεύτηκα ορισμένα σχετικά εγχειρίδια όπου διαπίστωσα ότι η εκλογίκευση «αποτελεί μία διαδικασία επινοήσεως δικαιολογιών για πράξεις και ιδέες που πηγάζουν από κίνητρα, τα οποία το υποκείμενο επιδιώκει να αποκρύψει τόσο από τον εαυτό του όσο και από τους άλλους». Συνεχίζοντας την έρευνα έμαθα επίσης ότι η εκλογίκευση σημαίνει «προβολή σοβαροφανών εξηγήσεων για πράξεις η ιδέες που στην πραγματικότητα βασίζονται σε άλλα αίτια η και η απόδοση πράξεων η ιδεών σε αίτια τα οποία επιφανειακά φαίνονται λογικά και σωστά αλλά στη πραγματικότητα είναι άσχετα με τα πραγματικά, λιγότερο αξιόπιστα , πιθανά υποσυνείδητα αίτια.»
Η ανησυχία μου για την ορθότητα της συμπεριφοράς μου είχε πλέον φθάσει στο κατακόρυφο και ανατρέχοντας σε ένα εγχειρίδιο ψυχολογίας από τα φοιτητικά μου χρόνια πληροφορήθηκα ότι η εκλογίκευση αποτελεί ένα από τους κύριους μηχανισμούς ψυχολογικής άμυνας με τον οποίο είχε ασχοληθεί και ο μεγάλος Freud. Σύμφωνα με αυτόν το ‘ego’, δηλαδή το μέρος της προσωπικότητας μας που διαχειρίζεται τη πραγματικότητα, αντιμετωπίζει συχνά το ‘id’, που αναζητεί να ικανοποιήσει όλες μας τις επιθυμίες, ανάγκες και παρορμήσεις, ενώ το superego μας προσπαθεί να αναγκάσει το ego να ενεργεί με ένα ιδεαλιστικό και ηθικό τρόπο. Όταν το ego δεν μπορεί να ελέγξει το id δηλαδή να περιορίσει τις απαιτήσεις των επιθυμιών μας, τους περιορισμούς της πραγματικότητας και τις ηθικές επιταγές. τότε εκδηλώνεται σύγκρουση μεταξύ τους με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί άμυνας ένας από τους οποίους είναι και η εκλογίκευση.
Πρέπει να ομολογήσω ότι ένοιωσα κάποια ανακούφιση διαβάζοντας ότι υπήρχε μία ψυχοπαθολογική εξήγηση στη συμπεριφορά μου χωρίς όμως να απαλλαγώ από τις αμφιβολίες για την ορθότητα των ενεργειών και την ηθική του χαρακτήρα μου πού είχε τεθεί σε αμφισβήτηση με την επινόηση λογικοφανών επιχειρημάτων και δικαιολογιών.
Το ίδιο βράδυ για να ηρεμήσω έβαλα μουσική και έτυχε να ακούσω τον αγαπημένο μου Frank Sinatra να τραγουδά τη μεγάλη επιτυχία του “My way”.
Απόλαυσα με λυτρωτική ηδονή τη μελωδία και τους όμορφους, μεστούς στίχους, που χωρίς δικαιολογίες αποδέχονται τις επιλογές μας σωστές η λανθασμένες στη ζωή.
Ξάπλωσα να κοιμηθώ ήρεμος μετά από πολλές μέρες προβληματισμού και ενδοσκόπησης. Κοίταξα το ταβάνι. Είδα το id αγκαλιά με το ego μου ενώ το superego μου χαμογελούσε από ψηλά με κατανόηση.
Κώστας Φαινέκος
