Προσδιορισμός του κινδύνου κατάγματος

Κώστας Φαινέκος, Ενδοκρινολόγος
Διευθυντής Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού
ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ»

Η εκτίμηση του σχετικού κινδύνου ( ποιλίκον αναλογιών κατάγματος στην ομάδα κινδύνου σε σχέση με ομάδα μαρτύρων) εκδήλωσης οστεοπορωτικού κατάγματος επιτυγχάνεται με διατμηματικές αλλά κυρίως μα προοπτικές μελέτες .Το οστεοπορωτικό κάταγμα στη μεν σπονδυλική στήλη εκδηλώνεται μορφομετρικά με χαρακτηριστική παραμόρφωση των σπονδύλων ενώ στη περιφέρεια με διακοπή της συνέχειας του οστού συνήθως μετά από πτώση.

Η εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος βασίζεται στον εντοπισμό των παραγόντων κινδύνου κλινικών η εργαστηριακών. Τούτο επιτυγχάνεται 1. Με τη κλινική αξιολόγηση του ασθενούς (κλινική εξέταση, ανθρωπομετρικά στοιχεία, ατομικό, γυναικολογικό και κληρονομικό αναμνηστικό, ιστορικό λήψης φαρμάκων) 2. Με δοκιμασίες που αποσκοπούν στην αξιολόγηση της κινητικότητας, αντίληψης και αισθητηρίων λειτουργιών 3.Με τη μέτρηση δεικτών οστικής εναλλαγής και 4. Με τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας.

Οι παράγοντες κινδύνου αναφέρονται 1. Σε συγκεκριμένο σημείο κατάγματος (ισχίο, σπονδυλική στήλη, κερκίδα κλπ) 2.Σε ορισμένη ηλικιακή ομάδα 3. Σε ορισμένους πληθυσμούς η εθνότητες .

Σαν κύριοι παράγοντες οστεοπορωτικών καταγμάτων θεωρούνται η ηλικία ,η κληρονομικότητα, η χαμηλή οστική πυκνότητα ,το μικρό βάρος σώματος , προυπάρχον κάταγμα και η θεραπεία με κορτικοειδή.

Δευτερεύοντες παράγοντες κινδύνου θεωρούνται το κάπνισμα, η ηλικία εμμηναρχής, η κατανάλωση αλκοόλ, η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D,
η κατάθλιψη, ενδοκρινοπάθειες (υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, νόσος Cushing, υπογοναδισμός), η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας κ.α

Τα αποτελέσματα των μελετών για τη τεκμηρίωση των παραγόντων κινδύνου για κάταγμα είναι συχνά αντικρουόμενα. Τούτο οφείλεται σε ηλικιακές, φυλετικές και ανθρωπομετρικές διαφορές των ομάδων της μελέτης, σε διαφορετικό σχεδιασμό η διάρκεια της μελέτης κυρίως όμως στην αλληλοεπίδραση συνυπαρχόντων παραγόντων κινδύνου η σχετική βαρύτητα των οποίων δε μπορεί να υπολογισθεί.

Θα πρέπει να τονισθεί ότι στους εγγενείς και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες κινδύνου θα πρέπει να προστεθεί και ο κίνδυνος των πτώσεων που αποτελεί και τη κυρία αιτία κατάγματος τόσο στη μετεμμηνοπαυσιακή όσο και στη γεροντική οστεοπόρωση.

Ο σκοπός της αξιολόγησης του κινδύνου κατάγματος είναι αφού προηγηθεί, με βάση τους κλινικά διαγνωσμένους παράγοντες κινδύνου ,εντοπισμός των ατόμων υψηλού κινδύνου να ακολουθεί επιβεβαίωση με μέτρηση της οστικής πυκνότητας έτσι ώστε τελικά να σχεδιάζεται θεραπευτική παρέμβαση με στόχο τη πρόληψη.