Ξανθής Χ. Σούλου- Ενδοκρινολόγου
Επιστημονικού συνεργάτη τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού, Γ.Π.Ν.Α «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ»
To ανθρώπινο δέρμα καλύπτεται από θυλάκια τριχών σε όλη την έκτασή του, εκτός από τις επιφάνειες των παλαμών και των πελμάτων. Τα θυλάκια των τριχών μαζί με τους σμηγματογόνους αδένες αποτελούν μια λειτουργική μονάδα, που σχηματίζεται πλήρως περί το τέλος του έβδομου μήνα της κύησης, ενώ νέες μονάδες δεν παράγονται ποτέ πια.
Οι μονάδες αυτές, αποτελούν βασικό εξάρτημα του δέρματος και ανταποκρίνονται σε κληρονομικούς (γενετικούς –φυλετικούς ) και σε ορμονικούς παράγοντες.
Δεν είναι ακριβώς γνωστό, γιατί ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο από τα πρωτεύοντα που το σώμα του δεν καλύπτεται πλήρως από πυκνό τρίχωμα. Ξέρουμε σίγουρα ότι δεν οφείλεται σε μειωμένο αριθμό τριχών –ο χιμπαντζής για παράδειγμα έχει λιγότερες τρίχες από τον άνθρωπο. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η πυκνότητα των τριχών ανά τετραγωνικό εκατοστό δεν διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών, διαφέρει όμως μεταξύ των φυλών.
Η διαφορά της τριχοφυίας ανάμεσα στα δύο φύλα προφανώς αντανακλά τις διαφορές στο ορμονικό περιβάλλον.
Η αύξηση της ανάπτυξης των τριχών στη γυναίκα είναι συνήθως μια διεργασία εξαρτώμενη από τα ανδρογόνα.25-35% νέων γυναικών εμφανίζουν αντί για χνούδι τελικές τρίχες στο άνω χείλος, γύρω από την θηλή του μαστού,
στη μέση γραμμή κάτω από τον ομφαλό. Χωρίς αμφιβολία, αυτές οι «φυσιολογικές» και συχνά γενετικά καθοριζόμενες παραλλαγές της ανάπτυξης της γυναικείας τριχοφυίας δεν είναι αποδεκτές από τις περισσότερες γυναίκες. Στο άλλο άκρο, σοβαρός δασυτριχισμός ταχείας εξέλιξης μπορεί να αποτελεί πρώιμο σημάδι ενός αρρενοποιητικού όγκου. Συχνότερα βέβαια, ο δασυτριχισμός αντανακλά μια αυξημένη παραγωγή ανδρογόνων σε γυναίκες με καλοήθεις διαταραχές όπως το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών ή αυξημένη ευαισθησία της τρίχας στα ανδρογόνα.
Οι όροι υπερτρίχωση και δασυτριχισμός συχνά χρησιμοποιούνται αδιακρίτως, χωρίς όμως να σημαίνουν το ίδιο.
Δασυτριχισμός είναι η μετατροπή τριχώματος που στην γυναίκα είναι κανονικά χνούδι, σε τελική τρίχα (πιο σκληρή, πιο σκούρα ). Εκτιμάται κλινικά με έλεγχο εννέα περιοχών του σώματος: άνω χείλος, πηγούνι-μάγουλα, θώρακας, άνω τμήμα ράχης, κάτω τμήμα ράχης, κάτω κοιλιά, άνω κοιλιά, βραχίονες, μηρός.
Υπερτρίχωση είναι η αυξημένη ανάπτυξη και των τελικών τριχών και του χνουδιού σε όλο το σώμα. Η υπερτρίχωση μπορεί να εμφανιστεί και σε άνδρες και σε γυναίκες.
Η εκτίμηση μιας γυναίκας με δασυτριχισμό θα στηριχθεί στο ιστορικό, στην κλινική εξέταση και σε ειδικές ορμονολογικές εξετάσεις. Από τον έλεγχο θα αξιολογηθούν πληροφορίες όπως το πότε άρχισε το πρόβλημα (περιεφηβικά ή όχι), αν η έμμηνος ρύση εμφανίζεται κανονικά, αν λαμβάνονται φάρμακα, αν υπάρχουν και άλλες γυναίκες στην οικογένεια με παρόμοιο πρόβλημα, αν συνυπάρχουν ακμή, αλωπεκία (φαλάκρα), αλλαγές στην φωνή ή στο σώμα της γυναίκας, αν η παραγωγή των ορμονών είναι μέσα στα φυσιολογικά και αναμενόμενα πλαίσια.
Οι συνηθέστερες αιτίες δασυτριχισμού είναι:
1) Ιδιοπαθής δασυτριχισμός: Αυξημένη ευαισθησία της τρίχας στα φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων που κυκλοφορούν. Αρχίζει κατά την εφηβεία ενώ συνήθως υπάρχουν αρκετές γυναίκες στην οικογένεια με το ίδιο πρόβλημα.
2) Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών : Χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων και έλλειψη ωοθυλακιορρηξίας.
Σπανιότερα ο δασυτριχισμός μπορεί να οφείλεται σε:
1) Συγγενή υπερπλασία επινεφριδίων όψιμης έναρξης
2) Λήψη φαρμάκων
3) Σύνδρομο Cushing : Αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης
4) Υπερπρολακτιναιμία
5) Κύηση : μόνο σε εμφάνιση ωχρινώματος
6) Εμμηνόπαυση
7) Αρρενοποιητικούς όγκους ωοθηκών ή επινεφριδίων.
Ανάλογα με το αίτιο εφαρμόζεται η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση. Αυτό που πρέπει να τονιστεί από την αρχή είναι:
1) Οποιοδήποτε θεραπευτικό σχήμα και να χρησιμοποιηθεί η εφαρμογή πρέπει να είναι μακροχρόνια για να έχει αποτελέσματα
2) Η ορμονική θεραπεία επιδρά ΜΟΝΟ στην ανάπτυξη των νέων τριχών και έτσι χρειάζονται τουλάχιστον 6 μήνες αγωγής για αξιοσημείωτη βελτίωση.
3) Το τρίχωμα που έχει ήδη αναπτυχθεί ΔΕΝ επηρρεάζεται σχεδόν καθόλου από την θεραπεία.
4) Η ριζική εξαίρεση των παλαιών τριχών είναι απαραίτητη για να υπάρξει αισθητική βελτίωση, αλλά συνιστάται να αρχίσει 6 μήνες μετά την έναρξη της ορμονικής θεραπείας.
Ο καλύτερος σύμμαχος της γυναίκας με δασυτριχισμό είναι η υπομονή και η αποφυγή της πρόωρης απογοήτευσης.
