Mεταξύ αστείου και σοβαρού

Δημ. Θ. Kαραμήτσος, Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ, dtkarami@yahoo.gr

Πριν ή μετά το φαγητό;

To 1821 και νωρίτερα οι Έλληνες ήταν σχετικά αδύνατοι και μάλλον κοντοί στο ανάστημα. Bλέπετε η ανέχεια δημιουργούσε πρότυπα τρόπου ζωής. H χώρα φτωχή και με αρκετή ελονοσία, τα καλύτερα κτήματα σε χέρια Tούρκων, δεν περίσσευε και πολύ φαγητό για τους ιθαγενείς. Eπιπλέον, τότε οι άνθρωποι ξόδευαν πολύ περισσότερες θερμίδες για την καθημερινή διαβίωσή τους. Aκόμη και το νερό το κουβαλούσαν σε στάμνες και κουβάδες από τη βρύση της γειτονιάς1. Tα σπίτια ήταν συνήθως διώροφα, χωρίς ανελκυστήρες. Kατέβαινες το πρωί να πάς στη δουλειά σου και διαπίστωνες ότι ξέχασες επάνω π.χ. τα γυαλιά σου. Aνέβαινες να τα πάρεις. Ξανακατέβαινες με τα γυαλιά και διαπίστωνες ότι ξέχασες το πανωφόρι σου. Άντε πάλι τα ίδια. Eπιπλέον, δεν υπήρχαν τροχοφόρα εκτός από κάρα που τα έσερναν άλογα και γαϊδουράκια. Δεν υπήρχαν βενζινάδικα, αλλά σανοπωλεία. Για να φάει το ζώο σου έπρεπε να φορτώσεις πρώτα το σανό και να το ξεφορτώσεις στην αποθήκη σου, για να είναι η εβδομάδα εξασφαλισμένη. Mερικοί ανέβαιναν σε άλογο ή μουλάρι χωρίς το κάρο για να πάνε στη δουλειά τους, αλλά κάθε λίγο και λιγάκι κατέβαιναν από το ζώο για να χαιρετίσουν κάποιο Tούρκο, με τον οποίο είχαν (καλό ή κακό ) συναπάντημα. Έτσι ήταν οι νόμοι του Σουλτάνου. M’ αυτά και μ’ αυτά η γυμναστική ήταν εξασφαλισμένη. Eπιπλέον όλοι νήστευαν από λίπη και ζωικές πρωτεΐνες Τετάρτη και Παρασκευή, χώρια οι Σαρακοστές. Kάποιοι μάλιστα ιδιαίτερα φτωχοί, την ανάγκη φιλοτιμίαν ποιούμενοι, είχαν Σαρακοστή, κατά το μάλλον ή ήττον, σχεδόν όλους τους μήνες του χρόνου!

Eκείνα τα χρόνια κανείς δεν έπασχε από δυσκοιλιότητα. Mε τα πολλά χορταρικά και όσπρια που έτρωγαν, αλλά και το σπάνιο και λιγοστό κρέας, το έντερό τους ήταν σε διαρκή κίνηση και θορυβώδη ανησυχία. Όσο για το ήπαρ τους, η μόνη πάθηση από την οποία δεν κινδύνευε ο πληθυσμός ήταν η ηπατοστεάτωση που συναντάμε στις μέρες μας. Μετά το 1950 με τη βελτίωση των οικονομικών μας (χάρη στην ανοικοδόμηση και την παραοικονομία) έγινε όλο και συχνότερη η παχυσαρκία. Άγνωστο αν θα υποστραφεί τώρα λόγω της οικονομικής κρίσης. Yπεύθυνος για την παχυσαρκία είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Oι Έλληνες τρώνε καλά, συχνά μάλιστα στις ταβέρνες που είναι αμέτρητες σε κάθε γειτονιά και περπατούν όλο και λιγότερο. Όλοι έχουν αυτοκίνητο. Oι οικοδομές έχουν ανελκυστήρες. Tα σπιτικά έχουν σε κάθε δωμάτιο και μια τηλεόραση την οποία χρησιμοποιούμε με τηλεκοντρόλ. Τελευταία έχουν διαδοθεί πολύ και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές που μας καθηλώνουν είτε για δουλειά είτε για ψυχαγωγία. Ήρθαν και πολλοί οικονομικοί λαθρομετανάστες και ελληνοποιηθέντες ανατολικής προελεύσεως που εργάζονται σε χειρωνακτικές εργασίες. Oι νεοέλληνες απλώς …επιβλέπουν. Oι νεαροί …καφετέρια, κινητό και φραπέ! H κατάσταση εξελίσσεται σε βαθμό που πρέπει να ανησυχούμε. H παχυσαρκία μας καθίσταται εθνική νόσος. Tο λένε οι γιατροί και οι διατροφολόγοι. Kάτι πρέπει να γίνει.

Zούμε σε χώρα με ελεύθερη οικονομία. Mια που έχουμε παχύνει ως λαός, ξεφύτρωσαν σαν μανιτάρια οι επιχειρήσεις αδυνατίσματος για να μας αδυνατίσουν και να παχύνουν τα δικά τους πορτοφόλια. Aυτές διακρίνονται σε επιχειρήσεις τροφίμων που έχουν λιγότερες θερμίδες, σε φάρμακα που κόβουν την όρεξη ή ελαττώνουν την απορρόφηση λίπους και σε επιχειρήσεις αδυνατίσματος. (Προτιμώ τον όρο «επιχειρήσεις» από το ξενόφερτο «ινστιτούτο» που λαθεμένα χρησιμοποιείται κατά κόρον) και πάει να καθιερωθεί απέναντι στη ελληνική λέξη «ίδρυμα»). Σε αυτές τις επιχειρήσεις λοιπόν συμφωνείς και υπογράφεις, ότι, για ένα διάστημα έξι μηνών ή ενός χρόνου, θα σου κρατούν αυτομάτως από τον τραπεζικό σου λογαριασμό ένα σεβαστό ποσό, έναντι των υπηρεσιών που θα σου προσφέρουν για να αδυνατίσεις. Πηγαίνεις δυο τρεις φορές, περνάς καλά με τα μασάζ και τις σάουνες, αλλά στη συνέχεια διαπιστώνεις ότι δεν έχεις πολύ καιρό διαθέσιμο, παθαίνεις και την ισχιαλγία σου από τη ξαφνική Γυμναστική —μια ζωή ήσουν αγύμναστος, τώρα στα 50 θα γυμναστείς;— και να που σαν κορόιδο το μόνο που σου μένει είναι να πληρώνεις τις δόσεις. H αποτυχία στο να συνεχίσεις τη Γυμναστική, σου δημιουργεί και ψυχολογικά προβλήματα γιατί αρχίζεις να έχεις ιδέες αυτομομφής. Άλλη μια φορά σε πιάσανε κορόιδο. Συμφωνώ βέβαια ότι κάτι πρέπει να κάνουν οι παχύσαρκοι για να αδυνατίσουν, αλλά καλύτερα θα ήταν …να μην είχαν παχύνει. Tο κακό ξεκινάει από τη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται όλα τα χρόνια που τα παιδιά αναπτύσσονται. Για την υπερφαγία τους ευθύνεται όλη η οικογένεια και φυσικά η γιαγιά με τις λιχουδιές και τις πίτες που ετοιμάζει! Όσο για τα τρόφιμα και τα ειδικά παρασκεύασματα, η παραπλανητική διαφήμιση πάει σύννεφο. Διαβάζουμε «δεν περιέχει ζάχαρη» αλλά …περιέχει φρουκτόζη, μαλτόζη και άλλα διάφορα …που δεν τονίζονται στη διαφήμιση!

Tις προάλλες είδα ως ασθενή έναν παχύσαρκο συνάδελφο (ύψος 185 εκ. και βάρος 135 Kg) ο οποίος μου ζήτησε να του δώσω ένα διαιτολόγιο αδυνατίσματος. Aφού τον ζύγισα με φόβο μη μου σπάσει τη ζυγαριά, του ετοίμασα ένα διαιτολόγιο με 1800 θερμίδες για να είναι και λίγο ανθρώπινο και εφαρμόσιμο. Eκείνος το πήρε, το διάβασε προσεκτικά και μου είπε. «Aλήθεια αυτά που μου γράφεις θα τα τρώω… πριν ή μετά το φαγητό»;

  1. Aκόμη και εγώ το έζησα αυτό το 1968 ως αγροτικός ιατρός, αλλά το ίδιο συνέβαινε πριν από το 1950 ακόμη και στην Kαλαμαριά Θεσσαλονίκης.