DHEA: έχει αντιγηραντική δράση;
Ιωάννης Ηλίας, Ενδοκρινολόγος
Επιμελητής Α’ ΕΣΥ,Νοσοκομείο Ε. Βενιζέλου,Αθήνα
[email protected]
Τα επινεφρίδια είναι μικροί τριγωνικοί ενδοκρινείς αδένες που βρίσκονται πάνω από κάθε νεφρό. Ο κάθε αδένας αποτελείται από τον εξωτερικό φλοιό του και τον εσωτερικό μυελό του. Στο φλοιό των επινεφριδίων γίνεται η σύνθεση ορμονών όπως η κορτιζόλη, η τεστοστερόνη, τα οιστρογόνα, η DHEA (δεϋδροεπιανδροστερόνη) και η αλδοστερόνη.
Το σώμα μας παράγει φυσικά την ορμόνη DHEA στα επινεφρίδια. Με τη σειρά της, η DHEA βοηθά στην παραγωγή άλλων ορμονών, συμπεριλαμβανομένης της τεστοστερόνης και των οιστρογόνων. Μια συνθετική εκδοχή της DHEA είναι διαθέσιμη σε μορφή χαπιού. Πωλείται ως συμπλήρωμα διατροφής στις ΗΠΑ και στη Ελλάδα, ενώ είναι διαθέσιμο μόνο με ιατρική συνταγή σε άλλες χώρες.
Πως συνδέεται η DHEA με τη γήρανση;
Φυσιολογικά τα μέγιστα επίπεδα της DHEA εκκρίνονται στις αρχές της ενήλικης ζωής και στη συνέχεια, σιγά-σιγά πέφτουν, με το πέρασμα των ετών και ιδίως στους ηλικιωμένους (Εικόνα). Μερικοί ερευνητές προτείνουν ότι τα χαμηλά επίπεδα της DHEA προκαλούν ή συμβάλλουν στις αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η μείωση της μυϊκής μάζας, η μείωση της οστικής πυκνότητας και η γνωστική δυσλειτουργία. Στη θεωρία, η λήψη συμπληρωμάτων DHEA με στόχο να διατηρηθούν τα επίπεδα της DHEA αντίστοιχα με της νεαρής ηλικίας θα μπορούσε να επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης. Έρευνες ωστόσο δεν απέδειξαν με σαφήνεια κάτι τέτοιο.
Ειδικότερα, μελέτες έδειξαν ότι η DHEA μπορεί να βελτιώσει την οστική πυκνότητα στο ισχίο σε άνδρες και γυναίκες, καθώς και την οστική πυκνότητα στη σπονδυλική στήλη, τη συγκέντρωση και τη μνήμη στις γυναίκες. Επιπλέον, μια μικρή μελέτη διαπίστωσε ότι η χορήγηση συμπληρώματος DHEA σε ηλικιωμένες και μυικά αδύναμες γυναίκες συνέβαλε στη βελτίωση της μυϊκής λειτουργίας τους. Ωστόσο, άλλες έρευνες δεν υποστηρίζουν τα ευρήματα αυτά. Για παράδειγμα, μια μελέτη της Mayo Clinic το 2006 εξέτασε τη χρήση των συμπληρωμάτων DHEA σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας για διάστημα άνω των δύο ετών και δεν βρήκε αντιγηραντικά οφέλη. Ενώ τα επίπεδα DHEA ανέβηκαν στα ίδια επίπεδα που βρέθηκαν σε νέους ενήλικες, δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ εκείνων που έλαβαν DHEA και εκείνων που δεν έλαβαν DHEA τόσο στη σύσταση του σώματός τους, στη σωματική απόδοση, στην ευαισθησία στην ινσουλίνη όσο και στην ποιότητα της ζωής τους. Άλλη μελέτη το 2008, πάλι από τη Mayo Clinic, έδειξε επίσης ότι η DHEA δεν προσκόμισε κανένα επιπλέον όφελος σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που ασκούνταν. Πρόσθετες έρευνες για την επίδραση της DHEA στην μυϊκή δύναμη και τη φυσική λειτουργία σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας δεν κατέδειξαν σαφή οφέλη. Επιπρόσθετα, η χορήγηση DHEA δεν είναι χωρίς παρενέργειες, αφού σε άλλες μελέτες η χορήγηση DHEA οδήγησε σε μειωμένη λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL, ή “καλή” χοληστερόλη), αυξημένη τριχοφυία προσώπου στις γυναίκες καθώς και ακμή.
Μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις της DHEA είναι ακόμη υπό έρευνα. Επειδή η DHEA μπορεί, θεωρητικά, να αυξήσει τα επίπεδα τόσο της τεστοστερόνης όσο και των οιστρογόνων, υπάρχει στην επιστημονική κοινότητα και η ανησυχία ότι η μακροπρόθεσμη ή υπερβολική χρήση των συμπληρωμάτων DHEA μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, του καρκίνου του μαστού ή άλλων ορμονοευαίσθητων καρκίνων.
Συμπερασματικά, αν επιθυμεί κάποιος/κάποια να δοκιμάσει DHEA πρέπει να γνωρίζει ότι τα συμπληρώματα DHEA δεν έχουν αποδεδειγμένα οφέλη σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και μπορεί να προκαλέσουν ανεπιθύμητες παρενέργειες. Αντ ‘αυτού, πρέπει όλοι έχουν υπόψιν ότι δεν υπάρχει υποκατάστατο του υγιούς τρόπου ζωής. Η διατήρηση του σωματικού βάρους σε ανεκτό τουλάχιστον επίπεδο, η ισορροπημένη διατροφή, η συμπερίληψη της σωματικής δραστηριότητας στην καθημερινή ρουτίνα και ο τακτικός ιατρικός έλεγχος αποτελούν παραδεδεγμένους τρόπους διατήρησης της υγείας και στην προχωρημένη ηλικία.
Μεταβολές της DHEA σε άνδρες και γυναίκες ανάλογα με την ηλικία (τροποποιημένο από Finch & Mobbs, 1982)
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Finch CE, Mobbs CV. Biological Measurements Involving Steroids and Neurotransmitters as Reflections of Physiological Aging. Στο: Biological Markers of Aging. Washington, D.C. USDHSS; 1982: 30-41.
Zouboulis CC, Makrantonaki E. Hormonal Therapy of Intrinsic Aging. Rejuvenation Research 2012; 15: 302-312.
Morley JE. Scientific overview of hormone treatment used for rejuvenation. Fertility and Sterility 2013; 99: 1807-1813.
